Thuyết minh là gì? Mục đích chủ yếu của văn bản thuyết minh

Thuyết minh là một hình thức trình bày văn bản được sử dụng rộng rãi trong chương trình văn học cấp 2 và cấp 3. Tuy nhiên, để hiểu rõ hơn thuyết minh là gì cũng như mục đích của nó thì mời các bạn hãy theo dõi bài viết giải thích cụ thể sau của thegioimay.org nhé!

Thuyết minh là gì?

Yếu tố thuyết minh là gì trong đời sống? Thuyết minh là một trong những phương pháp làm văn được sử dụng nhiều nhất hiện nay khi người trình bày muốn cung cấp tới người đọc, người nghe một loại thông tin nào đó. Dễ thấy, thuyết minh có những đặc điểm  khác biệt so với những hình thức văn học khác.

Cụ thể, thuyết minh chính là hình thức tồn tại dưới hai dạng nói và viết cùng một mục đích chính là cung cấp kiến thức khách quan về đặc điểm, tính chất, nguyên nhân của sự vật hiện tượng diễn ra trong tự nhiên, xã hội bằng phương thức trình bày và giải thích.

Thuyết minh ở dạng nói thường sẽ được dùng trong các trường hợp để giải thích các vấn đề đã nêu sẵn trước đó hoặc là sử dụng lời thoại dịch các ngoại ngữ với mục đích giúp người xem hiểu được nội dung cũng như tình huống đã xảy ra trước đó. Trong khi đó thuyết minh ở dạng văn bản lại là một trong những kiểu văn bản thông dụng xuất hiện trong mọi lĩnh vực của đời sống. Như vậy bạn đã có thể hiểu rõ phương thức thuyết minh là gì rồi phải không nào?

>>>Bài viest tham khảo: Thanh mai trúc mã là gì? Danh sách truyện & phim thanh mai trúc mã hay

Văn bản thuyết minh là gì?

Vậy thì văn thuyết minh là gì? Như đã nói ở trên thì văn bản thuyết mình là dạng văn bản rất dễ gặp trong cuộc sống thường ngày. Trong giáo dục, các giáo viên cũng rất chú trọng cho học sinh tập trung vào nội dung thể loại văn này để sử dụng, nhận biết và giúp thể hiện được tính chân thực các hiện tượng kỳ lạ, sự vật.

Theo khái niệm văn bản thuyết minh là gì lớp 8, lớp 9 thì các văn bản thuyết minh sẽ cung cấp cho người nghe, người đọc những kiến thức cụ thể về đặc điểm, tính chất, tác dụng và thành phần của những hiện tượng kỳ lạ và sự vật diễn ra trong tự nhiên cũng như trong xã hội bằng phương pháp giải thích, giới thiệu hoặc có thể là trình bày. Với thuyết minh, người ta sẽ thể hiện văn chương thông qua phương thức trình bày giới thiệu hoặc giải thích cặn kẽ cho người nghe, người đọc nắm vững.

Khác với những dạng văn trừu tượng khác, văn thuyết minh phải được chủ thể trình bày một cách chính xác, chặt chẽ, rõ ràng mà vẫn đảm bảo tính logic. Nhằm cung cấp thông tin chuẩn xác đến cho người nghe, đọc không đan xen trí tưởng tượng hay thêm bớt, nói quá sự thật. 

Cách để trình bày một văn bản thuyết minh như thế nào?

Vì là văn bản thuyết minh nên cách thức để trình bày cũng yêu cầu sự mạch lạc, rõ ý, kết cấu chặt chẽ và tạo sự cuốn hút người đọc. Tuyệt đối không trình bày lủng củng khiến người đọc không thể hiểu hết ý của người viết. Lời văn phải lịch sự, chuẩn mực với văn phong ngữ pháp tiếng Việt, rõ ràng.

Tuy nhiên, người tạo nên văn bản thuyết minh cũng cần phải ghi điểm, truyền cảm hứng mạnh mẽ cho đối phương, tạo nên sự hấp dẫn riêng của loại văn bản này.

Những phương pháp thuyết minh được dùng phổ biến hiện nay

Để có thể sở hữu một văn bản thuyết minh đảm bảo tính mạch lạc, rõ ràng, tiện dụng hiểu cũng như thuyết phục được người đọc thì bạn phải nắm rõ được các phương pháp thuyết minh sau để có thể ứng dụng một cách tốt nhất.

Phương pháp liệt kê

Đây là phương pháp liệt kê các mặt hoặc các phần, các tính chất, các phương diện… của đối tượng người dùng theo một trình tự nhất định nào đó. Điều này nhằm giúp cung cấp cho những người đọc 1 đoạt cái nhìn toàn cảnh và khách quan hơn về đối tượng người dùng.

Phương pháp so sánh

Đây là phương pháp giúp người viết có thể so sánh đối tượng người dùng hay các khía cạnh của đối tượng người dùng… khi đang đối chiếu với những cái gần gũi và cụ thể hơn đề giúp cho những người đọc có thể dễ dàng tiếp cận vấn đề một cách tiện dụng, hiệu quả và nhanh chóng hơn.

Phương pháp nêu ví dụ

Đây là phương pháp sẽ giúp bạn đưa ra được những ví dụ thực tiễn và sinh động một cách chính xác và cụ thể nhất. Đồng thời cũng sẽ xuất hiện tác dụng thuyết phục cao hơn làm cho người đọc cảm thấy tin cậy.

Phương pháp nêu ra các số liệu

Phương pháp nêu số lượng hay số liệu có tác dụng là giúp làm cụ thể và sáng tỏ các vấn đề được nêu ra đồng thời có sức thuyết phục nhất định về đặc điểm cũng như vai trò nào đó của đối tượng mà người viết đang nhắc đến.

Phương pháp giải thích và nêu lên khái niệm

Phương pháp này sẽ sử dụng kiểu câu trần thuật với từ quen thuộc “là” nhằm giải thích, định nghĩa hay giới thiệu về 1 sự vật, hiện tượng, vấn đề nào đó mà người viết muốn nhắc tới trong bài thuyết minh.

Phương pháp phân tích, phân loại

Phương pháp này có bản chất đó chính là việc phân loại hay chia ra thành từng phần theo những đặc điểm của đối tượng mà người dùng thuyết minh. Phương pháp phân loại hay phân tích này còn có ưu điểm nổi bật là mang tính khách quan lại đầy đủ và tiện dụng dễ hiểu hiểu với đối tượng người dùng và người đọc.

Mục đích chủ yếu của văn thuyết minh là gì?

• Mục đích chính của văn bản thuyết minh đó là để cung cấp tri thức khách quan về những sự vật, hiện tượng hay vấn đề,… được chọn làm đối tượng để thuyết minh trong bài.
• Để hoàn thiện mục đích này thì người dùng sẽ sử dụng các phương pháp thuyết minh thường dùng đó là: Nêu lên định nghĩa, giải thích, tiến hành phân loại, so sánh, nêu ra số liệu, ví dụ, biểu đồ có liên quan,…

Những đặc điểm của văn thuyết minh là gì?

Đầu tiên: Thuyết minh sẽ cung cấp tri thức khách quan về nhiều vấn đề, sự vật trong đời sống hàng ngày

Từ những vấn đề đã được nêu ra, người viết bài sẽ cung cấp thêm những thông tin khách quan nhất cho người nghe, người đọc nhằm mục đích giúp họ hiểu rõ thêm về các vấn đề, sự vật trong tình huống đời sống mà chúng ta thường gặp phải.

Từ những vấn đề đã được nêu ra, có thể người đọc, người nghe vẫn chưa thực sự hiểu được hết vấn đề. Thì lúc này người trình bày sẽ cần dựa vào khả năng nói hoặc viết của mình để người đọc người nghe hiểu rõ được và bị thuyết phục  bởi những vấn đề đã nêu trước đó.

Thứ hai: Văn bản thuyết minh có phạm vi sử dụng vô cùng rộng rãi

Trong tất cả các vấn đề, lĩnh vực của đời sống hiện nay thì văn bản thuyết minh đều được sử dụng rất rộng rãi. Bởi nó đem lại hiệu quả cao, cách thực hiện cũng đơn giản, không nhất thiết phải mang tính hàn lâm mới có thể làm được.

Thứ ba: Văn bản thuyết minh có cách trình bày phải rõ ràng, chính xác, cô đọng, chặt chẽ mà vẫn sinh động

Khi tiến hành thuyết minh một vấn đề nhất định, cũng như các cách trình bày khác thì văn bản thuyết minh cũng cần được trình bày thật rõ ràng, chính xác, cô đọng lại được các vấn đề mà không bị lan man, dàn trải. Đây chính là một trong những yếu tố quan trọng nhất để các văn bản thuyết minh có thể đạt hiệu quả cao nhất.

Tính chất nổi bật của văn thuyết minh là gì?

Toàn bộ các kiến thức được trình bày trong văn bản thuyết minh đều yêu cầu tính chính xác, khách quan và không được xuất phát từ ý kiến chủ quan của người viết. Chính vì thế mà người viết cần có sự tìm hiểu kỹ lưỡng về sự việc vật, hiện tượng kỳ lạ đó trước lúc bắt đầu đi vào trình bày. Đem lại những kiến thức hữu dụng cho người nghe giống như 1 dạng trang bị thêm thông tin vậy.

Thể loại văn thuyết minh này rất khác với văn nghị luận, miêu tả hay tự sự. Toàn bộ các thông tin phải được cung cấp đúng sự thật, không được có tính chất hư cấu. Bởi vậy mọi người khi đọc văn bản này sẽ nhận được nguồn thông tin mà mình mong muốn là chuẩn nhất, tránh trường hợp hiểu sai dẫn tới những việc sai lầm. Cần hết sức cẩn thận trong quá trình truyền đạt thông tin vì con người sẽ vận dụng kiến thức này vào cuộc sống  hàng ngày để thực hiện công việc có lợi cho mình.

Văn bản này cũng gắn liền với tư duy khoa học ở trình độ sâu hơn nên yên cầu sự chính xác. Người làm văn bản phải trải qua 1 quá trình tìm hiểu, điều tra, nghiên cứu, học hỏi kiến thức 1 cách cẩn thận để có thể thể hiện cụ thể, rõ ràng nhất. Thông dụng nhất trong tất cả mà chúng ta thường thấy ở văn bản thuyết minh chính là hình thức trình bày kết cấu, chức năng, cách dùng,…để con người có thể hiểu.

Các văn bản thuyết minh quan trọng nhất là yếu tố xác thực luôn luôn được đặt lên hàng đầu để đưa ra những nhìn nhận và đánh giá về chất lượng sản phẩm và dịch vụ. Phân tích kỹ nghĩa của từ cần thuyết minh thì chính là dùng những lập luận, lý lẽ dẫn chứng để giải thích cụ thể và làm sáng tỏ vấn đề.

Ngôn ngữ diễn đạt trong văn bản thuyết minh cũng cần cô đọng, tiện dụng, dễ hiểu, rõ ràng, chính xác và vẫn lịch sự. Không viết kiểu văn quá dài dòng, câu chữ mơ hồ hay văn vẻ, trừu tượng trong thể loại văn thuyết minh này.

Tìm hiểu về bố cục tổng quan của một bài văn thuyết minh

Một văn bản thuyết minh sẽ gồm có 3 phần chính là mở bài, thân bài và kết bài. Cụ thể như sau:

• Phần mở bài: Giới thiệu đôi nét về đối tượng mà người dùng muốn thuyết minh, gợi mở một vài điều cho người đọc.
• Phần thân bài: Trình bày rõ ràng và cụ thể về các tính chất chất, đặc biệt, quan trọng, sự kiện cũng như bản chất của sự việc, hiện tượng mà chủ đề hướng tới. Giải thích được nguyên nhân, nguồn gốc, kết cấu, chức năng, kết cấu về vấn đề đó để cung cấp thêm thông tin rõ ràng và cụ thể hơn cho người đọc.
• Kết bài: Đưa ra kết luận đồng thời tổng kết lại nội dung của toàn bài.

Tìm hiểu về cách làm bài văn thuyết minh

Các dạng văn thuyết minh hay cách để làm bài văn thuyết minh chính xác nhất là thắc mắc chung của nhiều học sinh. Để văn bản thuyết minh sở hữu sức thuyết phục và đầy tính hấp dẫn hơn thì bạn phải nắm được những bước làm bài văn thuyết minh sau đây:

• Bước 1:

– Xác định chính xác đối tượng người dùng cần phải đi sâu vào thuyết minh.

– Sưu tầm và ghi chép cẩn thận, lựa chọn nguồn tư liệu uy tín cho nội dung bài viết sắp tới.

– Lựa chọn các phương pháp thuyết minh sao cho phù hợp nhất với mục đích thuyết minh của mình.

– Sử dụng những ngôn từ tiện dụng, dễ hiểu nhằm làm nổi bật lên các đặc điểm của đối tượng thuyết minh

• Bước 2: Lập dàn ý bài văn thuyết minh thật rõ ràng và cụ thể để tránh đi sai hướng.
• Bước 3: Hoàn thiện bài văn thuyết minh.

PTBĐ thuyết minh là gì?

Hiểu một cách đơn giản thì phương thức biểu đạt thuyết minh là cách thức hoặc phong cách sử dụng ngôn ngữ, giọng điệu,… để có thể vừa thuyết minh vừa biểu đạt thái độ, tình cảm và ý nghĩa nhất định nào đó. Thông qua phương thức này, chúng ta cũng truyền tải được thông điệp đối với người đọc, người nghe 1 cách rõ ràng hơn.

Trong một bài nói hoặc bài viết hay thậm chí là các tác phẩm nghệ thuật văn chương, người ta vẫn có xu hướng kết hợp các phương thức biểu đạt khác nhau lại. Điều này cho phép tác giả thể hiện được ý đồ của mình 1 cách rõ ràng, đa dạng hơn nhiều.

Điểm khác nhau giữa nghị luận thuyết minh là gì?

Văn nghị luận thuộc thể văn lập luận, nêu ra những lí lẽ dẫn chứng với mục đích chính nhằm thuyết phục người đọc người nghe về một quan điểm, một vấn đề, một tác phẩm văn học nào đó. Còn văn thuyết minh lại là thể văn nhằm giới thiệu, thuyết trình về một sự vật, hiện tượng, khái niệm, vấn đề nào đó,… nên sẽ không nêu lí lẽ, suy nghĩ cá nhân của người viết.

Qua đó bạn sẽ thấy là khi viết văn nghị luận, người viết có thể nêu ra các dẫn chứng từ những tin chính xác khác nhưng những quan điểm lí lẽ lại là của riêng người viết, có mang dấu ấn chủ quan, có thể là trình bày cảm xúc cá nhân. Ngược lại, văn thuyết minh sẽ chỉ đưa ra những thông tin, dữ liệu về đối tượng cần thuyết minh từ các nguồn tin chính xác với giọng văn đánh giá khách quan chân thực, thường là không có (hoặc hạn chế) những dấu ấn chủ quan của tác giả trong văn bản.

>>> Bài viết tham khảo: Catch up là gì? Ý nghĩa, cấu trúc & cách sử dụng “catch up”

Mong rằng bài viết này đã giúp người đọc nắm chắc được bài văn thuyết minh là gì cũng như mục đích chủ yếu của một bài văn thuyết minh là ra sao. Nếu còn thắc mắc nào cần được hỗ trợ giải đáp thì hãy để lại câu hỏi bên dưới bài viết này để được giải đáp kịp thời nhất nhé!