Mỗi khi quyết định làm một việc gì đó, chúng ta cũng phải suy nghĩ đắn đo xem có hẹn với lòng không, lương tâm có cắn dứt không? Vậy lương tâm là gì? Cách để nhận biết người có lương tâm tốt. Hãy cùng chúng tôi tìm hiểu chi tiết hơn về những nội dung này qua các thông tin bên dưới đây nhé!
Nội dung chính
Lương tâm là gì?
Theo quan niệm duy tâm của Hêghen, lương tâm là một sản phẩm của tinh thần khách quan. Ông là người đầu tiên đã đặt vấn đề về nội dung khách quan của lương tâm. Theo Hegel thì tiêu chuẩn của lương tâm còn phải phụ thuộc vào đời sống đạo đức của những xã hội khác nhau, còn hình thức của nó lại phụ thuộc vào mỗi cá nhân. Hai cái đó có thể cùng ăn khớp hoặc xảy ra mâu thuẫn với nhau.
Theo các nhà triết học duy vật ở thế kỷ 17-18 lại khẳng định rằng, lương tâm là một phạm trù đạo đức học, là yếu tố quan trọng cấu thành nên đạo đức và chú ý đến vai trò của lương tâm ở trong đời sống đạo đức. Đặc biệt, Spinoza và Lock đều nhấn mạnh cần phải giáo dục lương tâm, tuy nhiên chưa có một quan niệm nào có thể lý giải đúng về bản chất của lương tâm
Hiện nay theo định nghĩa ở trong sách giáo khoa Giáo dục công dân có giải thích như sau: “Lương tâm là năng lực tự đánh giá và điều chỉnh hành về hành vi đạo đức của bản thân trong các mối quan hệ với người khác trong xã hội.”
Như vậy, chúng ta có thể hiểu lương tâm là loại ý thức đặc trưng, ý thức của đạo đức, một cảm thức nội tại về cái đúng và cái sai. Nó là ý thức có sức mạnh bắt buộc. Chúng ta luôn cảm thấy bị nó thúc ép trước khi quyết định làm một việc nào đó. Lương tâm cũng sẽ ra lệnh và chi phối các quyết định, hành động của chúng ta.
Tòa án lương tâm là gì? Nếu chúng ta làm trái với lương tâm thì bản thân sẽ luôn sống trong trạng thái ăn năn hoặc lo sợ. Lương tâm là một năng lực mang tính tự giác của con người, tự giám sát bản thân, tự đề ra nghĩa vụ đạo đức phải hoàn thành cho mình và tự đánh giá về hành vi của mình.
Nói rộng ra, lương tâm chính là ý thức chủ quan của cá nhân về nghĩa vụ và trách nhiệm của bản thân đối với xã hội.
Trạng thái của lương tâm
Sau khi tìm hiểu chi tiết lương tâm là gì ở bên trên, chúng ta sẽ cùng nhau tìm hiểu về trạng thái của lương tâm. Thực ra lương tâm có 2 trạng thái là thanh thản và cắn rứt, chúng ta sẽ cùng tìm hiểu chi tiết về từng trạng thái ở dưới đây.
- Thanh thản là trạng thái thể hiện sự vui sướng, hài lòng về một vấn đề, công việc gì đó mà mình đã làm được và đúng theo lương tâm của bản thân. Ví dụ như khi bản thân nhặt được một chiếc ví chứa nhiều tiền bên trong. Lúc này các bạn băn khoăn không biết có nên trả lại người mất hay là giữ làm của riêng. Lương tâm không cho phép và các bạn đã trả lại người đánh rơi tiền thì bản thân sẽ cảm thấy nhẹ nhõm và vui vẻ hơn vì đã làm được việc tốt.
- Trạng thái cắn rứt thể hiện sự bứt rứt và hối hận lương tâm khi làm việc sai trái khiến bản thân luôn suy nghĩ và lo lắng về vấn đề ấy. Ví dụ như việc nhặt được của rơi mà không trả cho người đã đánh mất thì sẽ luôn lo lắng họ phát hiện ra, đòi lại và trách móc mình nên lương tâm cảm thấy không được yên.
Cách nhận ra người có lương tâm tốt, thiện
Trong cuộc sống hằng ngày, việc nhận ra những người có lương tâm tốt, thiện lành không hề khó. Các bạn chỉ cần dựa vào những điểm dưới đây để có thể nhận ra đâu là người có lương tâm tốt.
- Người có lương tâm sẽ luôn tự tin vào bản thân và phát huy được tính tích cực trong mọi hành vi của mình nhằm góp phần phát triển cho xã hội.
- Họ luôn biết điều chỉnh các hành vi của mình sao cho phù hợp với những chuẩn mực xã hội, biết ăn năn và sửa chữa lỗi lầm của bản thân. Biết sống vì người khác, luôn giúp đỡ những người xung quanh khi họ gặp khó khăn mà không cần bất kỳ một điều kiện nào.
- Biết quý trọng mọi thứ ở xung quanh nên được mọi người tôn trọng và quý mến.
- Xác định được đúng sai, đứng lên ngăn cản các hành động sai trái trước những lời xúi giục của người khác.
Vai trò của lương tâm
Sau khi tìm hiểu lương tâm là gì? Trạng thái và biểu hiện của lương tâm, chúng ta sẽ cùng nhau tìm hiểu về vai trò của nó ở dưới đây. Mời các bạn theo dõi!
Lương tâm có vai trò vô cùng quan trọng trong đời sống xã hội và đạo đức của con người. Lương tâm sẽ chi phối các hành động và quyết định con người làm việc tốt, việc thiện. Bên cạnh đó, lương tâm còn tạo ra động lực để thúc đẩy chủ thể làm nhiều điều thiện, thực hiện nghĩa vụ của mình đối với mọi người, dũng cảm nhận sai và kiên quyết sửa chữa những sai lầm.
Ngoài ra, lương tâm còn có vai trò:
- Giúp con người biết làm những điều thiện và tránh xa các điều ác, biết thông cảm và sẻ chia hơn là thù ghét, đố kỵ nhau.
- Biết nhường nhịn hơn là ganh đua nhau, biết phân biệt đâu là đúng đâu là sai để bản thân không bị sa ngã.
- Luôn mong muốn bản thân được làm những điều tốt đẹp cho những người khác
- Giúp con người tu dưỡng được đạo đức, sống chân thiện và lan tỏa những giá trị tốt đẹp nhất trong cộng đồng.
Cách rèn luyện để có một lương tâm tốt
Lương tâm có vai trò rất quan trọng đối với mỗi người và xã hội. Lương tâm xuất phát từ chính bản thân của mỗi người và được hình thành, rèn luyện qua học tập, trong cuộc sống hằng ngày của chúng ta. Để có lương tâm tốt và hướng thiện thì bản thân mỗi người nên:
- Thường xuyên rèn luyện đạo đức của bản thân theo những quan niệm tiến bộ.
- Thực hiện đầy đủ nghĩa vụ của bản thân với gia đình, xã hội một cách tự nguyện.
- Bồi dưỡng tình cảm trong sáng, đẹp đẽ giữa người với người trong xã hội.
- Sống vì mọi người, loại bỏ đi cái tôi, cái ích kỷ của bản thân, không sân si với người khác và với đời. Khi làm việc cần phải nghĩ trước nghĩ sau, đúng pháp luật, đạo đức và lương tâm của mình.
Có thể bạn quan tâm:
- Nhận thức là gì? Các khái niệm liên quan theo quan điểm Triết
- Khát vọng là gì? Tầm quan trọng của khát vọng đối với giới trẻ
Hy vọng bài viết mang đến những thông tin hữu ích để các bạn có thể hiểu rõ lương tâm là gì? Cách nhận biết những người có lương tâm tốt ở xung quanh. Nếu có thắc mắc gì về nội dung của bài viết, các bạn hãy bình luận ở bên dưới để cùng nhau tìm ra câu trả lời ưng ý nhất.
