Phong ba bão táp không bằng ngữ pháp Việt Nam, từ điển tiếng Việt có rất nhiều từ dễ nhầm lẫn mà chính bản thân người Việt còn chưa thể phân biệt được đâu là từ chính xác. Xài hay Sài là cách viết đúng hẳn vẫn nhiều người còn nhầm lẫn. Cùng chúng tôi tìm hiểu cách dùng chính xác của từ “xài” và “sài” nhé!
Nội dung chính
Xài hay sài là từ đúng?
Theo từ điển tiếng Việt, xài có nghĩa là sử dụng một vật nào đó.
Từ này xuất phát từ miền Nam dần lan rộng ra các vùng miền dẫn đến hai hình thái là xài và sài, không biết đâu là đúng.
Người miền Bắc thường nói là “dùng” hơn là “xài”.
Ám chỉ sự sử dụng, tiêu dùng thì dùng từ xài.
Sử dụng trong cụm từ đôi khi có cả từ sài. Ví dụ như sơ sài. Không ít người cho rằng hai từ này đều đúng, chỉ là do sự khác biệt giữa âm vực của từng địa phương, dẫn đến sự sai khác.
Nhưng về nghĩa gốc, từ xài là cách viết đúng chính tả tiếng Việt.
>>> Bài viết tham khảo: Xịn sò hay xịn xò – từ nào đúng chính tả? Xịn sò nghĩa là gì
Sơ xài hay sơ sài?
Khi đi với từ “sơ” thì sơ sài mới có nghĩa, còn sơ xài là sai chính tả. Sơ sài nghĩa là sự thiếu sót, sự cẩu thả trong nội dung.
Ví dụ: Cô giáo đánh giá bài làm của học sinh: nội dung quá sơ sài.
Xài thử hay sài thử?
Theo từ điển, xài thử mới là đúng. Mang nghĩa là dùng thử cái gì đó.
Ví dụ: Bạn có thể cho mình mượn xài thử cái bút này không?
Tiêu xài hoang phí chỉ sự lãng phí khi sử dụng một cái gì đó dẫn đến nhiều hậu quả không tốt cho chủ thể.
Tiêu xài hay tiêu sài
Tiêu xài là từ được viết đúng chính tả. Tiêu xài dùng để chỉ khi bạn sử dụng một món đồ hay chi tiêu một khoản tiền nào đó (ví dụ: xài đồ, xài tiền, tiêu xài hết rất nhiều tiền, lọ toner này xài nhanh hết quá,…)
Trên thực tế có rất nhiều người dùng sai, nhầm lẫn hai từ tiêu sài hay tiêu xài, bởi hai từ này khá tương đồng về cách phát âm. Thậm chí, người miền Bắc đa phần không phân biệt “x” và “s” khi nói nên dẫn đến việc dùng sai
Xài tiền hay sài tiền
Sài hay xài dùng chung với tiền? Xài tiền là từ đúng chính tả tiếng việt. Còn sài tiền là sai. Tương tự chúng ta có các ví dụ khác tương tự như sài thử hay xài thử (xài thử là đúng)
Xài xể hay sài sể?
Xài xể là đúng chính tả nghĩa là mắng nhiếc, nói năng.
Ví dụ: Đừng xài xể người ta như vậy
Vì sao có sự nhầm lẫn giữa “xài” với “sài”?
Đây là hiện tượng Lỗi chính tả âm đầu S-X rất hay gặp ở mọi độ tuổi. Đây là một trong 3 trường hợp nhầm lẫn âm đầu tiêu biểu của cư dân phương ngữ Bắc bộ. Cộng đồng dân cư phía Bắc khi phát âm thì đồng nhất hai phụ âm S-X với nhau, cùng đọc là /s/ (xờ) chứ khó phát âm /ʂ/ (sờ) nên khi viết cũng hay lẫn lộn giữa “x” và ”s”
=> Nguyên nhân mà các nhà ngôn ngữ học đã chỉ ra là bởi S thuộc trong nhóm phụ âm quặt lưỡi S mà cư dân Bắc bộ khó phát âm, nên hay bị phát âm đồng nhất
Mẹo sửa lỗi chính tả X-S
Nói chung, cách phân biệt X/S không có quy luật cụ thể. Cách sửa chữa lỗi chính tả này hiệu quả nhất là nắm chắc nghĩa của từng từ, rèn luyện trí nhớ bằng cách đọc thật nhiều sách, từ điển tiếng Việt và viết nhiều, đồng thời ghi nhớ và vận dụng một số mẹo Luật Chính tả thông dụng sau đây
- X xuất hiện trong các tiếng có âm đệm u/o như: xuề xòa, xoành xoạch, xoay xở, xuềnh xoàng…
- S chỉ xuất hiện trong một số ít các âm tiết có âm đệm như: soát, soạn, soạt, soạng, suất.
- X và S không cùng lúc xuất hiện trong một từ láy
- S là âm đầu tên các con vật và cây cối: sáo, sâu, sên, sếu, sói, sò, sóc, sáo sậu, sư tử, sơn ca, san hô…và sả, sắn, sim, sến, sung, sầu riêng, su hào, su su, so đũa…, trừ các trường hợp: xoài, xoan, vịt xiêm, xương rồng…
Một số ví dụ về cách phân biệt xài hay sài
Thói quen tiêu xài phung phí => Đúng
Tiêu sài tiết kiệm => Sai (Đáp án đúng: tiêu xài tiết kiệm)
Tiêu sài cá nhân => Sai (Đáp án đúng: tiêu xài cá nhân)
Giới trẻ tiêu xài hoang phí => Đúng
Tiêu xài một cách thoả thích => Đúng
Không có tiền tiêu sài => Sai (Đáp án đúng: không có tiền tiêu xài)
Sài tiền vô tội vạ => Sai (Đáp án đúng: Xài tiền vô tội vạ)
Xài tiền một cách hết sức tiết kiệm => Đúng
Bảng thống kê chi tiêu, tiêu xài trong tháng => Đúng
Bài viết sơ xài qua loa => Sai (Đáp án đúng: bài viết sơ sài qua loa)
Đồ đạc bày trí một cách sơ sài => Đúng
Bài báo cáo sơ sài => Đúng
Bài kiểm tra hời hợt, sơ sài => Đúng
Đừng để mã bên ngoài che đậy sơ sài bên trong => Đúng
>>> Bài viết tham khảo: Tự ái là gì? Tự ai khác tự trọng ở điểm nào?
Trên đây là hướng dẫn cách dùng đúng chính tả của từ “xài” và “sài” trong các trường hợp dễ nhầm lẫn. Các bạn tham khảo thêm các mẹo sửa lỗi chính tả để sử dụng từ sao cho chính xác nhé!
